MİLLİ MÜCADELE'DEKİ LİDERLİĞİ
Kuva-yi Milliye Teşkilatını kurarak Balıkesir Kongrelerindeki Liderliği
Balıkesir Büyük Mitingi 28.11.1919 Kürsüde Mehmed Vehbi Bolak Kaynak: Kuva-yi Milliye Müzesi
Mehmed Vehbi Bolak'ın Ege Bölgesi'n'deki Kuvayi Milliye teşkilatını kurmasını ve Balıkesir Kongreleri'ndeki liderliğini anlatan Ahmed Aydın Bolak'ın, Hasan Basri Çantay'ın ve Cemal Kutay'ın yazıları
Kaynak: Ahmed Aydın Bolak, Hayatın İçinden, 18 Mayıs 1995, Alacamescid Anıtı Açılırken, sayfa: 246
İzmir Şımal Mıntıkaları Hey'et-i Merkeziyesi ismiyle bir hey'eti merkeziyeyi birbuçuk sene idare eden ve 15 Mayıs'da İzmir'e çıkışlarından 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılışına kadarki onbirbuçuk ay boyunca Yunan ordularının batıdan Uşak'ı geçmesini engelleyen, işte bu düşünce ve bu organizasyondur.
Bu düşünce Balıkesir Kongreleri'ni yaratmıştır... Bu düsünce Alaşehir Kongresi'ni yaratmıştır... Bu düsünce, çete harekatı mahiyetinde çalışan bütün bölgelerdeki hareketleri, düzenli, devlet idrakli hareketler haline getirmiştir.
Bu teşkilat kuranlar, Türkiye'nin o tarihte en iyi yetişmis genç ve vatansever insanlarıydı. Kurdukları nizam, bir maliye müfettişinin, Sayın Alptekin Müderrisoglu'nun Milli Mücadelenin Mali Kaynaklar isimli kitabında belirttiği gibi; Türkiye'de kurulan muhtelif hey'eti merkeziyeler içinde gerek hesabaati, gerek bu hesabaatin tutulmasıyla alakalı muhasebe kaideleri; gerek asker alma, gerek maaş verme, gerek stok tutma anlayışlarıyla ve gerekse yönetimin tarzı itibarıyla, modern bir devletin bütün ana unsurlarını taşıyan; sonunda buradan sağladıkları, fakat burada harcanamayan parayı da götürüp Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin az olan parasına ilave eden; götürdükleri askerle de TBMM'ni muhafaza ederek bir zaman da o suretle çalışan, Balıkesir'in kahraman çocuklarıdır.
Kaynak: Hasan Basri Çantay, Mehmet Vehbi Bolak Hayatı - Hususiyetleri, Balıkesir Postası 20 Nisan 1958
"Bir taraftan Damat Ferit Hükümeti'nin diğer taraftan bazı mıntıkalarımızda yerleşen İngiliz mümessillerinin en şiddetli memaenatlarına rağmen teşkilatlarını yapmakta devam eden artık Hükümet merkezi ile alakasını kesmiş, başlı başına müstakil bir hükümet kurmuştu! İşte bu milli hükümetin reisi Mehmed Vehbi Bolak'tı! En namuslu ve haysiyetli zatlar da O'nun arkadaşları idi."
Kaynak: Hasan Basri Çantay, Mehmet Vehbi Bolak Hayatı - Hususiyetleri, Balıkesir Postası 20 Nisan 1958, Prof. Dr. Mücteba İlgürel, Milli Mücadele'de Balıkesir Kongreleri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 1999, sayfa: 37
Kuva-yi Milliye
Yukarıda ifade olunduğu gibi, Türk yurdunu istilaya gelen düzenli Yunan ordusuna karşıt ilk kurşun 29 Mays 1919'da Ayvalık'da atılmıştır.
Türk halkı arasinda "Kuvâ-yi Milliye Ruhu" burada filizlenmeye başladi. Balıkesir Redd-i İlhak Heyet-i Milliyesi'nin geniş çapta yardımı ile başlayan bu mukavemet bir müddet sonra şehirde bir teskilatlanmayı ön plan getirmiştir. Ayvalık'ta atılan ilk kursunda Mehmed Vehbi Bolak ile arkadaşlarının büyük gayretleri oldu. Bunu lâyikiyle ortaya koyan, Balikesir eşrafından olup hadiselerin bizzat icinde yaşayan Hasan Basri Çantay' dır. O, bunu yıllar sonra gazete sütunlarinda söyle açiklamıştır:
Hatırımda kaldığına göre Ayvalık'ta ilk milli kurşunun atılmasında Mehmed Vehbi Bey ve arkadaşları mühim amil olmuşlardır. O zaman Balıkesir' de telgraf müdürü Yusuf Bey hayatta ise gösterilen tereddütlerin buraca nasıl bir azm ve iman ile izale edildiğinin bütün tafsilat ve muhaberatına vakıftır... Bu noktaya işaret etmekten maksadım Kuvâ-yi Milliye'nin ne çetin şartlar altında vazifesini yaptığını belirtmektir. Eğer işin başında Vehbi Bey gibi idareci ve uyanık bir zat bulunmasaydı felâket muhakkaktı.
Hasan Basri Çantay, aynı tefrika, nr. 10 aynı gazetede müellif devamla "Kuvâ-yi Milliye" yi müdafaadan vazgeçirmek için Balıkesir'e, Bandırma'ya gelip tehditler savuran bir şehzâde (Abdürrahim Efendi olmalı) ile muhtelif ecnebì mümessillerine ve İstanbul paşalarina karşı Mehmed Vehbi Bolak'ın verdiği celâdetli cevaplar da hala kulaklarımızda çınlamaktadır. Eğer o zaman biraz gaflet ve itimat gösterilseydi milli müdafaamız, elbette ölecekti... Vehbi Bey davaya bütün memleketin namuslu adamlarm canla başla istirak ettirnenin sırrına bihakkın vakıftı." demektedir.
Diğer taraftan "Kuvâ-vi Millie" lafzının doğuşu için bir hatıraya müracaat etmemiz gerekiyor. Bu hatıra Avukat Mahir Erkmen'e ait olup, Afyon Halkevi Dergisi Taspinar'in 160. Sayısında yayınlanmıstır. Yazar, Ali Cetinkaya 'nın hatıralarını kaleme aldığını ve kendisinin Ayvalık'ta ilk kurşun atıldıktan sonra civar ilçelere çektiği telgraflarda "Kuvâ-yi Milliye
teşkil ederek bana yardım ediniz" ifadesini kullandığını gördüğünü bildirmiştir.
Kaynak : Cemal Kutay, 9. Milli Egemenlik Sempozyumu "Yerel Kongrelerden Milli Eğemenliğe" Balıkesir, 22 Nisan 1994, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No.: 67 Sayfa: 12
"Uzun yaşantımda aşağı yukarı her meslekten ve bilhassa bu memleketin tarihine , istiklâline, vekarına , haysiyetine , manevî ve maddİ yapısına emek vermiş çok insan tanıdım. Bunların arasında karanlık günlerde meşru hükümetin "bir savunmanın mümkün olmadığını" resmİ dille tebliğ ettiği ve nizam ordusunun silahlarını bırakmaya mecbur ve mahkum edildiği o acı günlerde, sadece beldesinin değil... Hemen huzurunuzda arz edeyim; Balıkesir Kongreleri bu davayı omuzladığı zaman, sonuncu Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı Misak-ı Milliyi kabul etmişti. Elinde böylesine bir milli ve ahlaki taahhüdün belgesi vardı. Fikrin ve tatbikatın baştan sona kadar reisi olan Mehmed Vehbi Bolak, bu şuurun içinde ve binbir yokluk arasında, Yunan işgalinin on adım ötesindeki Karesi'de yaşı başı, mesleği ne olursa olsun, kendisi gibi haysiyet ve istiklâl şuuruyla yoğrulmuş bütün vatandaşlarını bir millî cihada davet ettiği zaman elbette ve elbette bu Mîsâk-ı Millî tamâmiyeti kafasında ve vicdanındaydı."
Kaynak: Cemal Kutay, Milli Mücadele'de Balıkesir, 3 - 4 Mayıs 1986 günleri Balıkesir Ticaret Odası salonunda yapılan "Milli Mücadele'de Balıkesir" Panelin tebliğ metinleridir. , sayfa : 26 - 27
"Ege üzerinde toplanmış Rum-Yunan Megaloideasi'nin mihrak noktası olmasına rağmen Balıkesir'in asliyetini koruma hakikatini Kendi Evlatları ile millimücadele önce ve sonrasında vazife almış ön şahsiyetler farklı teşhisler halinde değerlendirmişlerdir.
Balikesir'i "Devletleşen Belde" yapma himmetinin başını çeken Mehmed Vehbi Bolak, bu kidem ve kifayetine rağmen sualimi yadırgamış:
"- Yapılan, yapılması şart vatan borcu idi. Balıkesir'in neden rehber olduğu takvim hakikati ise bünyesinin icabıdır. Sorulması ve tesbiti gereken himmetin neden kucaklandığı değil, ne ölçüde yapılabildiği ve başarılabildiğidir. Bizleri ancak sualinizin bu bölümü alakadar eder: Tarafsız bir tescilin, vicdanlarımızı ne ölçüde rahat ettirebileceğini tesbit bakımından..." demiştir.
